MENGİLER: Mengi'lere tarikat semahı
da denir. Semahın oynanabilmesi için; çocuk ve gençlere öğretilir. Semahın bütün figürleri, ölçüleri aynıdır.
Sözleri lirik, güzelleme türündedir. Eğlencelerde,ziyaretlerde,düğünlerdeoynanır. Özellikle Tahtacılarda
mengi bir simgedir. Bir genç kız mengi oynamasını bilmeyen, gençle evlenmez.
BAZI MENGİLER: Horasani
Mengi (Eski Mengi) Bu mengi daire şekline oynanır. Özellikle yaşlılar oynar. Çalgılar: Bağlama,
çöğür, cura, kemene ve köşeli davul) Aşağıdan gelen Urum Koyunu Selviye benzettim yarın
boyunu Kendi güzel emme bilmem huyunu Ben bir orta boylu yardan ayrıldım. Her daim kış gitmez,
bir de yaz gelir Çok durma belki de söz gelir Mısırın hazinesini versem az gelir Urum haracıda
yoluna kurban Ak gerdan üstünde çifte gülün var Kalem kaş üstünde sümbül telin var Ne doyup usanacak tadlı
dilin var Uğrun, uğrun yüzüme gülmeyeydin. Tavus kuşu gibi göğsü nakışlı Kaldırmış
Üsküp'ün doğan bakışlı Güvercin topuklu keklik sekişli Ver Allahım ver, bir civan gönlüm
eğleyim. Bu mengi 1975 yılında Kırtıl Köyünde Felteş DUMAN'dan derlenmiştir.
TÜRKMEN MENGİSİ: Bu mengi karşılıklı şeklinde oynanır. Yeni
öğrenen çocuklar ve gençler oynar.Yine Felteş DUMAN'dan derlenmiştir.
Dere dere gidelim Kara koyun
güdelim İkimizi görmüşler Haydi inkar edelim. Değirmenin bendine Döner kendi kendine Değirmende
üç kız var Biri benim kendime. (NAKARAT)
Su içtim yudum, yudum Otur karşıma dudum Dünya
hep güzel olsa Senden kesmem umudum. (NAKARAT)
SEVELİM
MENGİSİ: Düğünlerde ve eğlencelerde saygın kişi sevgi belirtisi olarak sevilir. Bu
şöyle olur: Mengi daire şeklinde oynanırken, oyunun başını çeken kişi birden Durur ve
yere çöker, diğer oyuncularda aynı şekilde yere çökerler(çömelirler) Sazlar da bunu görünce susar. Düğünde
ise bayraktar hemen gelir. Ortaya gelir. Ne istiyorsunuz? Sevelim. Kimi sevelim? Kayınbabayı sevelim. Kayınbaba
hemen bulunur. Ortaya getirilir. Elinde bir şarap veya rakı şişesi vardır. 'Türkü gelsin' Sazlar
türküyü çalmaya başlarlar.'heey' çekilir. Kayınbaba havaya kaldırır. Havada iken elindeki şişeyi
açar oyunculara içirir. Bir süre sonra yere indirilir.Bu işlem sonra tekrar eder. Bu sevelim işlemi KEKLİK
OLSAM ve PINARBAŞI ANTALYA mengileri ile oynanır. Tüm mengi'lerde ölçü 9/8 lik olur.Antalya Yöresinde özellikle
Aydınlı Tahtacılarının mengi'leri 8/8 lik ölçüde (ES) olmadan çalarlar. Mengiler en az iki kişi
tarafından oynanır. Alanın ve bilenin durumuna göre beş yüz kişi ile oynandığı görülmüştür.
SAMAHLAR: İÇERİ SAMAHI
Bu semahı ikrarı alınmış
(ehlibeyt yoluna girmiş kişiler)kişiler oynar.Musahiplik törenlerinde, kurbanlarda (İçeri kurbanı,
Ölüler kurbanı), Cuma akşamlarında oynanır.Semahlar, dar ve yürütme olarak iki kısımdır.
Kadın erkeği semaha davet eder. Semaha oynayacak çift dedenin veya Sazan darların önüne gelirler. Niyaz ederler.(Ya
Allah, Ya Muhammet, Ya Ali) Semah oynayan çift ortaya gelince
Tekrar niyazlaşırlar. Saz çalmaya başlayınca ayaklar sol
ayak başparmağı sağ ayak baş Parmağının üzerine gelecek şekilde bağlanır.
Semah oynayan çiftlerin eşleri de, aynı şekilde dar kısmı
bitinceye kadar ayaklarını bağlarlar. Bu zaman beş beyitlidir.
Yürütme
kısmı(Bazı bölgelerde yeldirme de denir.) Dar bitince tekrar niyazlaşırlar. Çift bu kez karşılıklı
olarak oynamaya başlarlar. Müzik ritmi
Hızlanmıştır. Ezginin içinde ŞAHLAMA dediğimiz
bölümde DÖNÜVER
Uyarısı ile dönerek oynamaya başlarlar. Kendi yerlerine gelince
tekrar karşılıklı
Oynamaya başlarlar. Dönme sırasında Dede’nin önüne gelince
arkalarını bir saygı belirtisi olarak dönmezler. Dede’ nin önüne gelince sol ayak yerinde sayarken, sağ
ayak üzerinde hafif bir zıplama ile yere eğilinir, bir selam ile
Geçiş sağlanır.
KIRKLAR SAMAHI:
Kırklar Semahını cem’e katılanların hepsi katılır. Bu samahta dar ve yürütme
kısmından sonra Yeldirme kısmı vardır. Ezgide her ŞAH sözcüğü geçtiğinde el çırpılır.
Yine FELTEŞ DUMAN’ dan aldığımız Kırklar
semahının Yeldirme kısmından bir örnek verirsek.
Dovaz İmam okununca
Kulak verip dinlemeli
İki gönül bir olunca
Kulak verip dinlemeli.
İki gönül bir olunca
Hızır Alim eğsiğin yetir
Rehberi erkan yetirir
Ona niyaz eylemeli
Ona
niyaz endi haktan
Kul
korkman mı sen Allahtan
Bu
insanın çoğu bohtan
Doğrusunu
söylemeli
Doğrusunu söylerseniz
Derin umman boylarsınız
Bir eynicam eylerseniz
Kötülüğü neylemeli
Kötülük kötüden çıkar
Her ırmaktan göher mi akar
Sultan ŞAHATAYIM samah tutar
Ona samah oynamalı |